Nog één week vooraleer collega's Nancy Papaert en Filip Wybraeke vertrekken naar Congo. Wij tellen mee af!
Nancy en Filip,
hieronder alvast tips om jullie dorst te lessen ter plekke...
Meer dan één miljard mensen op aarde hebben geen toegang tot veilig
drinkwater. Wij hebben geluk, want hier stroomt het gewoon uit de kraan. Maar
wat doe je als je op een plek bent waar geen schoon water voorhanden is?
Natuurlijk kun je water in flessen kopen, maar dat heeft ook nadelen: denk aan
de prijs (duur), het afval en je moet maar net bij een winkel in de buurt zijn.
Een alternatief is zelf zuiveren. Er zijn verschillende manieren om zelf schoon
drinkwater te maken. Dat lukt zelfs uit het modderigste poeltje of meest
vervuilde rivier.
Benodigdheden
- Fles of bak voor vuil water
- Doek of koffiefilter
- Fles voor schoon water
- Brander en pannetje
- Chloordruppels (Hadex)
- Jodiumoplossing of betadineoplossing
- Norit
- Microfilter
- Vitamine C-tabletten of oploslimonade met Vitamine C
Stappen
1.
Haal de
zichtbare troep uit het water
Je staat in de woestijn bij een oase. De enige waterbron in de wijde
omtrek ligt aan je voeten. Het ziet er bruin en modderig uit. Niet echt
drinkbaar dus. Nóg niet. Je hebt natuurlijk wel gezorgd dat je een bak of fles
voor vuil water mee hebt en een fles voor schoon water. Haal een doek,
theedoek, T-shirt of koffiefilter tevoorschijn en zeef daarmee het
ergste zand en troep uit het water.
Het gezeefde water is natuurlijk vervuild: er zitten miljarden
micro-organismen in die ziekten kunnen veroorzaken. De belangrijkste zijn
bacteriën, virussen en protozoa (bijvoorbeeld amoeben en parasieten). Verder
kunnen er giftige chemische verbindingen in het water zitten, zoals zware
metalen of landbouwchemicaliën. Ten slotte kan er (te) veel zout in het
water zitten zoals bij zeewater.
Wat kun je aan al deze ongemakken doen? Om te beginnen kun je het water
koken. Over de duur en de temperatuur waarbij dit moet gebeuren verschillen de
meningen. De meeste bacteriën gaan snel dood boven de 70°C.
Pasteuriseren zoals met melk gebeurt is dan ook slechts een kwestie van
seconden verhitten boven deze temperatuur. Het water even aan de kook brengen
is voor niet al te vervuild water dus prima geschikt. Sommige ziekteverwekkers
zijn echter resistent tegen hoge temperaturen. Daarom wordt vaak
aanbevolen het water enkele minuten door te koken.
3. Verwijder chemische verontreinigingen
Als je denkt dat het water na koken wel bacterie-vrij is maar nog
chemicaliën bevat kun je dit met koolstof (norit) verwijderen. De meeste
chemicaliën binden namelijk aan norit. Daarom werkt het ook als je per ongeluk gif
hebt binnengekregen. In je maag bindt het gif dan aan norit. Norit is bij de
apotheek verkrijgbaar. Meng de korrels met het gekookte water en filter het
geheel vervolgens door een schone doek of koffiefilter. Er bestaan ook
waterfilters met een koolstofelement. Dat heeft dezelfde werking.
Ziekteverwekkers krijg je hiermee niet uit het water.
4. Zuiver het water met chemicaliën
Koken heeft nadelen. Het kost brandstof en je moet een pannetje en
brander bij je hebben. Heb je dat niet of is dat te zwaar om mee te nemen dan
kun je water ook chemisch zuiveren. De meest bekende methode is met chloor, verkrijgbaar
onder de naam Hadex. Voeg vijf druppels aan een liter water toe en
wacht vervolgens een half uur. Chloor is echter niet werkzaam tegen amoeben en
juist deze ziekteverwekkers komen veel voor in gebieden waar mensen en
dieren leven rond een open riool en watervoorziening. Denk aan dichtbevolkte
ontwikkelingslanden als India en Nepal.
Jodium doodt
wel alle ziekteverwekkers. Je kunt het soms als oplossing of tinctuur kopen bij
de apotheek (2-4% in water). Een alternatief is een betadine-oplossing. Daarvan
zijn 7 druppels per liter nodig, van een oplossing 2-4 druppels. Laat het een
half uur inwerken en bij koud water langer (liefst een nacht). Een nadeel
van jodium is dat mensen met een slechte schildklierwerking of een
jodiumallergie deze methode niet kunnen gebruiken.
De vieze smaak die het water na chemische zuivering heeft kun je
gemakkelijk tegengaan. Een beproefde methode is ná de
inwerkingstijd wat vitamine C-tabletten toe te voegen. Een prima
alternatief is limonadesiroop of beter nog: limonadepoeder met vitamine C die
in veel landen te krijgen is (bijvoorbeeld onder de naam Tang). Goedkoop,
lichtgewicht en lekker.
5. Gebruik een speciale waterfilter
Er zijn diverse soorten microfilters in de handel
waarmee je vaak door middel van pompen water kunt zuiveren. Meestal bestaan
deze uit een keramisch filter met heel kleine poriën. Soms is er een
koolstoffilter aanwezig om chemische vervuiling en vieze smaken te verwijderen.
Zilverdeeltjes in het filter zorgen ervoor dat het water beter houdbaar is. Ten
slotte hebben sommigen een jodiumharsfilter dat - als we de claims moeten
geloven - meer micro-organismen zou doden.
Zuiveren met een microfilter kost geen brandstof, je krijgt geen
chemicaliën binnen en je hebt water zonder vieze smaak. Je moet er wel rekening
mee houden dat niet alle filters alle ziekteverwekkers verwijderen. Het
belangrijkste verschil (voor waterzuivering althans) tussen bacteriën en
protozoa aan de ene kant en virussen aan de andere kant is hun grootte. De
eersten zijn veel groter, tot zo’n honderd micrometer, dan de laatsten die
kleiner kunnen zijn dan 0,1 micrometer. Het keramische element dat het
meeste van het zuiverende werk doet in de filter heeft meestal poriën van 0,2
micrometer. Sommige virussen zullen dus door het filter heen gaan. Hoewel een
waterfilter in de meeste gevallen een prima manier is om water te zuiveren kun
je overwegen om het water van te voren of achteraf met een chemische methode of
door koken extra te zuiveren.
Andere nadelen van waterfilters zijn de prijs en
het gewicht. Niet keramische filters (bijvoorbeeld papier of
glasvezel) hebben verder veel last van verstopping. Het is wel een snelle
methode. Je kunt met de meeste modellen zo’n halve tot hele liter per minuut
zuiveren. Zorg dat je je microfilter heel goed schoon en droog opbergt! Anders
vormt het een voedingsbodem voor koloniën met ziekteverwekkers.
6.
Haal zout
uit het water
Zeewater ontzilten is lastig. Geen enkele van de hierboven beschreven
methoden werkt. Op industriële schaal probeert men het met membranen maar dat
is nog een erg dure technologie. De enige, zij het trage manier om ontzilting
zelf op kleine schaal uit te voeren is de survival-methode. Laat het water
verdampen uit een pan (door koken of door de zon). Zet een beker in de pan
zodat de rand boven het water uitsteekt. Daarop leg je een stuk plastic dat de
hele pan bedekt met een steentje op de beker. Het verdampende water condenseert
op het plastic en druppelt in de beker.
Do's
- Neem het zekere voor het onzekere en zuiver liever te grondig dan te weinig
- Maak je microfilter goed schoon en laat het ding minstens een paar dagen drogen
Don'ts
- Een smaakverbeteraar (bijvoorbeeld vitamine C) toevoegen direct nadat je chloor of jodium aan het water hebt toegevoegd. Laat het tenminste een half uur staan (liever langer)
Bron
Geen opmerkingen:
Een reactie posten